Мүгедектердің құқықтарын қамтамасыз ету және олардың тең мүмкіндіктерін жасау қазіргі қоғамның маңызды басымдықтарының бірі болып табылады. Қазақстан – әлемнің көптеген елдері сияқты, әрбір адам өзінің ерекшеліктеріне қарамастан өз әлеуетін іске асыра алатын инклюзивті ортаны құру бойынша белсенді жұмыс жүргізуде.
2023 жылғы 7 маусымда Қазақстан Мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияға Факультативтік хаттаманы ратификациялау арқылы мүгедектердің құқықтарын қорғауда маңызды қадам жасады. Бұл еліміздің халықаралық стандарттарға адалдығын және әрбір адам өз әлеуетін іске асыра алатын инклюзивті ортаны құруға ұмтылысын көрсетеді.
Бүгінде Қазақстанда ерекше қажеттіліктері бар 732 мыңға жуық азамат тұрады, бұл халықтың 3,6 пайызын құрайды. Мемлекет олардың өмір сүру сапасын жақсарту және тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету шараларын белсенді түрде жүзеге асыруда.
Еліміздің барлық өңірлерінде мүмкіндігі шектеулі жандардың жағдайын жақсарту, оның ішінде білім алуға, жұмысқа орналасуға, денсаулық сақтау мен әлеуметтік көмекке қол жеткізу бойынша жұмыстар жалғасуда.
2024 жылы азаматтар үшін рәсімдерді жеңілдететін сырттай медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу пилоттық жобасы аясында 96,9 мыңнан астам өтініш қаралды.
Әлеуметтік қызметтер порталы арқылы 1,1 миллионнан астам қызмет көрсетілсе, инватакси қызметі 207 мыңнан астам рет пайдаланылды.
Әлеуметтік қамсыздандыруға жұмсалатын шығыстар жыл сайын 22%-ға артып, 2024 жылы 748,5 млрд теңгені құрайды.
2024 жылдың желтоқсанында мүгедектіктің медициналық-әлеуметтік моделінен әлеуметтік және адам құқықтары моделіне көшуге бағытталған 2030 жылға дейінгі инклюзивті саясат тұжырымдамасы бекітілді. Жаңа тәсіл мүгедектердің қоғам өміріне белсенді қатысуының жаңа перспективаларын тудыратын мүмкіндігі шектеулі жандарды барынша әлеуметтік қамту шараларын қабылдауды көздейді.
Ұлттық құқық қорғау институты мен аймақтық өкілдер азаматтардың өтініштерімен белсенді жұмыс істейді, медициналық көмек көрсету, мүгедектікті тағайындау және жеке көмекшілермен қамтамасыз ету мәселелерін шешуге көмектеседі. 2024 жылы ондаған өтінімдер сәтті қаралып, қолдау тапты.
Бұл мәселе Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі деңгейінде қаралды. Бүгінгі күні барлық жергілікті атқарушы органдарға 3-топтағы мүгедектердің тиісті ұйымдарда әлеуметтік қызмет алу құқығы туралы заңнама нормалары түсіндірілді.
Бұл жетістіктердің әрқайсысы Қазақстанның тең мүмкіндіктер саясатын дамытып қана қоймай, ерекше қажеттіліктері бар адамдардың өмір сүру сапасын белсенді түрде жақсартып жатқанын көрсетеді. Үздіксіз бастамалар мен өзгерістердің нақты мысалдары әділ және қолдаушы қоғам құрудың кілті болып табылады.
Аманжол КАРИМОВ,
ҚР Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің Ұлытау облысы бойынша өкілі