Қазіргі заманғы экономиканың тұрақтылығы мен дамуы салық жүйесінің тиімділігіне тікелей байланысты. Мемлекеттің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ететін негізгі тетік ретінде салық саясаты әлеуметтік әділеттілікке, экономикалық өсімге және халықтың әл-ауқатын арттыруға ықпал етеді. Сондықтан, салық жүйесін жаңғырту – уақыт талабы.
Салық жүйесін жаңғырту не үшін қажет?
Салық жүйесін жетілдірудің басты мақсаты – экономиканы ынталандыру, көлеңкелі экономиканы азайту, бизнеске қолайлы жағдай жасау және халыққа салық жүктемесін оңтайландыру. Қазақстанда салықтық реформалар мемлекет пен азаматтар арасындағы қарым-қатынасты жаңа деңгейге көтеріп, салық төлеушілердің сенімін арттыруға бағытталған.
Салықтық реформалардың негізгі бағыттары
1. Сандық технологияларды енгізу.
Салықтық әкімшілендірудің ашықтығын қамтамасыз ету үшін цифрландыру кеңінен қолданылуда. Электронды салық есептілігін енгізу, цифрлық кассалық аппараттар, онлайн-шот-фактуралар салық төлеу үдерісін жеңілдетіп, салықтық бақылаудың тиімділігін арттырады.
2. Кәсіпкерлер үшін салық жүктемесін оңтайландыру.
Шағын және орта бизнесті дамыту мақсатында салықтық жеңілдіктер қарастырылып жатыр. Патенттік және оңайлатылған салық режимдерін енгізу арқылы кәсіпкерлердің есеп беруін жеңілдету, стартап жобаларды қолдау – экономиканың дамуына серпін береді.
3. Көлеңкелі экономиканы азайту.
Салықтан жалтару мен көлеңкелі бизнесті азайту үшін мемлекет бақылау шараларын күшейтіп, экономикалық ынталандыру тетіктерін қолдануда. «Салықтық рақымшылық» және «Адал салық төлеуші» бағдарламалары бизнеске заң аясында жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
4. Прогрессивті салық салу жүйесі.
Әділетті қоғам құрудың басты қағидаларының бірі – табыс деңгейіне қарай салық салу. Жоғары табыс табатын азаматтар үшін салық мөлшерін көбейту, төмен табысы бар азаматтар үшін жеңілдіктер жасау әлеуметтік теңдікті қалыптастырады.
5. Халықтың салықтық сауаттылығын арттыру.
Салық төлеу мәдениетін қалыптастыру үшін азаматтардың қаржылық сауаттылығын арттыру маңызды. Мемлекет салық жүйесінің ашықтығын қамтамасыз ете отырып, салық төлеушілерге ақпараттық қолдау көрсетіп, оларды экономикалық белсенділікке ынталандыруда.
Салық жүйесін жаңғыртудың нәтижелері
Салықтық реформалар халық пен бизнестің мемлекеттік жүйеге деген сенімін нығайтып, елдің экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Заманауи, әділетті салық жүйесі:
— экономиканы ынталандырады;
— әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етеді;
— кәсіпкерліктің дамуына қолайлы жағдай жасайды;
— мемлекеттік бюджеттің кірісін арттырады;
— халықтың әл-ауқатын жақсартады.
Салық жүйесін жаңғырту – әділетті қоғам құрудың негізгі қадамдарының бірі. Ашық, түсінікті және әділетті салық саясаты мемлекеттің дамуына, азаматтардың әл-ауқатының артуына ықпал етеді. Әр азаматтың саналы түрде салық төлеуі ел экономикасының тұрақтылығы мен өркендеуіне қосқан үлесі деп білеміз.
Қаныш ӘЛМАҒАМБЕТОВ,
Қаражал қаласы бойынша Мемлекеттік
кірістер басқармасының басшысы.